گفتگو با دانشجوی دکترایی که کلیشه های سنی را حذف کرد/ استخراج ماژول های آموزش جامع و مهارت محور دیابت در پژوهشگاه علوم غدد

خانم دکتر ابتدا خودتان را معرفی بفرمائید.

صغری نیکپور هستم  استاد یار بازنشسته دانشگاه علوم پزشکی ایران که در سال 1394 بعنوان دانشجو دکترای تخصصی پژوهش محور در پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم  دانشگاه علوم پزشکی تهران پذیرفته شدم.

چطور شد که به فکر ادامه تحصیل بعد از بازنشتگی افتادید ؟

من هر ساله با توجه به علاقه ای که به امر تحقیق و پژوهش دارم در جشنواره رازی بعنوان داور و یا مدعو شرکت می کردم . برایم جالب بود که می دیدم سال های متمادی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم بعنوان مرکز تحقیقاتی برتر حایز رتبه می شود.  همین امر باعث شد که علاقمند شوم که با پژوهشگاه ارتباط برقرار کنم. در سال 94 بعد از طی مراحل بازنشستگی تصمیم گرفتم  که ادامه تحصیل بدهم به همین دلیل با توجه به اینکه ورود به پژوهشگاه مستلزم داشتن یک رزومه  تحقیقاتی غنی بود از فراغتی که ایجاد شده بود برای تجمیع مستندات و کارهای تحقیقاتی که در طول سالیانی که بعنوان استادیار فعالیت کرده بودم استفاده کردم. در همین زمان در کلاس های زبان به صورت فشرده شرکت کردم و موفق شدم دو مدرک معتبر زبان بگیرم. ضمن اینکه طرح های تحقیقاتی نیمه تمامی را که داشتم به سرانجام رساندم و مقالاتی را به ژورنال های معتبر ارسال کردم.

روز مصاحبه دکترا استرس نداشتید؟

خوب اگرچه پذیرش در مقطع دکترای تخصصی شرط سنی در دفترچه نداشت اما روز مصاحبه با دیدن افراد جوانی که برای شرکت در مصاحبه آمده بودند طبعا کمی نگرانی داشتم چون با خودم فکر میکردم گروه  داوران با خودشان فکر میکنند انتخاب این فرد چه آورده ای برای پژوهشگاه خواهد داشت.  اما به لطف خدا به آرزوی قلبی ام رسیدم و بعنوان دانشجو دکترا وارد پژوهشگاه شدم و خیلی خوشحالم که ثمره حضورم در این مرکز تحقیقاتی منجر به یک دوره آموزشی مدون شده است که سنگ بنایی  برای برگزاری کارگاه ها و دوره های مهارتی، در قالب دوره های باز آموزی برای تیم های چند تخصصی درگیر در ارائه مراقبت و درمان دیابت مشتمل بر پزشکان، پرستاران و کارشناسان تغذیه برگزارمی شود را تشکیل خواهد داد.

خانم دکتر عنوان پایان نامه تحقیقاتی جنابعالی چه بود؟

عنوان پایان نامه تحقیقاتی من طراحی- اجرا و ارزشیابی دوره آموزشی جامع مهارتی دیابت در ارائه دهندگان خدمات بهداشتی- مراقبتی بود.

کمی بیشتر در این مورد توضیح میدهید؟

خوب همانطور که میدانید با توجه به  روند رو به رشد دیابت و تأثیرات فراوان آن بر فرد و جامعه  لازم است تا توجه بیشتری به پیشگیری و کنترل بیماری دیابت در سطح جهانی  انجام شود که این مهم  با مشارکت فعال کارکنان آموزش دیده در تیم مراقبت های بهداشتی ممکن است. در حال حاضر دوره های آموزشی زیادی در دنیا و در کشور ما در خصوص این بیماری با تنوع و پراکندگی در حال اجرا هستند، اما متاسفانه بسیاری از این دوره ها  جامع و ساختارمند نیستند و   ضمن اینکه  مطالعه ای در خصوص اثر بخشی آن ها در اغلب موارد انجام نمی شود.  بنا براین این دوره های آموزشی باید طوری بازنگری شوند که در جهت حل نیاز های واقعی جامعه باشند.

 بطور دقیقتر یعنی شما محتوای آموزشی دیابت طراحی کردید؟

بله .کاری که ما انجام دادیم بر اساس مدل برنامه درسی کرن تدوین شد. در واقع شامل 6 مرحله بود  که برای نیاز سنجی عمومی سر فصل دروس پزشکان و کارشناسان تغذیه و پرستاران در مورد عناوین و محتویات دیابت که مصوب شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی در ایران هست را  بررسی کردیم  . سپس دوره های آموزشی معرفی شده (دوره های آموزشی موجود و برگزار شده مصوب سامانه آموزش مداوم کشوری) و دوره های برگزارشده آموزش جامع دیابت برای ارائه دهندگان خدمات بهداشتی- مراقبتی در سایر کشورها  با روش Scoping review  به منظور استخراج ماژول های دیابت بررسی کردیم. یافته این مطالعه استخراج 9 ماژول و زیر ماژول های آنها هست.بعد از تأئیید پانل متخصصین در مورد محتوی ، از گروه هدف شامل پزشکان عمومی، پرستاران و کارشناسان تغذیه  نیاز سنجی انجام دادیم .برای نیازسنجی گروه هدف، ارائه دهندگان خدمات بهداشتی- مراقبتی از فن دلفی تعدیل شده در دو راند استفاده واستاندارد سازی و اولویت بندی بندی ماژول ها و زیر ماژول ها انجام شد. 

آیا از بیماران هم نیاز سنجی کردید؟

بله.برای بررسی نظرات و انتظارات بیماران مبتلا به دیابت از ارائه دهندگان خدمات بهداشتی- مراقبتی در مورد دوره آموزشی جامع مهارتی دیابت، از بحث گروهی متمرکز استفاده شد. بعد از تحلیل داده های نظرات و انتظارات بیماران مبتلا به دیابت یک ماژول به ماژول های اصلی در آموزش اضافه شد و تعدادماژول های دیابت ده عدد تعیین شد.محتوی آموزشی بعداز نیاز سنجی از ارائه دهندگان خدمات بهداشتی- مراقبتی و بیماران و نظرات  متخصصن  تدوین شد.اهداف آموزشی وروش های آموزشی تعیین و اجرا و ارزشیابی دوره نیز انجام شد.علاوه بر طراحی ماژول های دیابت برای گروه های مختلف پزشکی  یک پکیج آموزشی تحت عنوان " دوره کوتاه مدت آموزشی جامع مهارتی دیابت برای ارائه دهندگان خدمات بهداشتی- مراقبتی (Comprehensive Diabetic Course for HCP) نیز تدوین شده است.

 

 

 

آیا بعد از اجرای این دوره بصورت پایلوت، اثر بخش بودن محتوای ارایه شده را نیز بررسی کردید ؟

بله .اولین دوره برای پزشکان عمومی به صورت مجازی و آزمون عملی با استفاده از روش آسکی انجام شد.نتایج آزمون تی زوج نشان داد اختلاف آماری معناداری بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون  تئوری در پزشکان وجود داشت و میانگین نمرات پس از آموزش افزایش داشت.

فرمودید که گروه های هدف شامل پزشکان عمومی، پرستاران و کارشناسان تغذیه  بودند ، اما در مرحله اجرا فقط برای پزشکان عمومی اجرا کردید ؟

بله این برنامه آموزشی با موفقیت برای پزشکان عمومی شرکت کننده در دوره جامع دیابت  در پژوهشگاه اجرا  شد. ما  امیدواریم با توجه به اینکه مسیر تا حدی هموار شده است  به زودی برای گروه های پرستاری و کارشناسان تغدیه هم اجرا شود تا با شناسایی محدودیت ها در رفع آنها اقدام شود. در ضمن ما از  متخصصین در مورد اینکه که ماژول ها و زیر ماژول های دوره دیابت هر کدام با چه اولویتی برای پزشکان متخصص به نظر لازم هستند  نیز نظر سنجی کرده ایم  .

آیا همچنان تمایل به ادامه کار تحقیقاتی بعد از فارغ التحصیلی دارید؟

بله زندگی من به نوعی امیخته با یادگیری و پژوهش بوده است. خیلی دوست دارم در ادامه این کاری که انجام شد آن را بعنوان یک الگو برای مخاطبان بین المللی هم معرفی کنم. با توجه به اینکه  مالکیت معنوی  این  دوره  آموزشی در اختیار پژوهشگاه است شاید بتوان آن را به عنوان یک الگو به سازمان جهانی بهداشت معرفی کرد. ضمن اینکه دوست دارم در جشنواره رازی  این بار من نیز سهمی در انتخاب پژوهشگاه به عنوان مرکز تحقیقاتی برتر داشته باشم.

 و سخن آخر؟

از تمامی اساتید راهنما و مشاور که به من اعتماد کردند و من را در این مسیر یاری کردند خصوصا آقایان دکتر لاریجانی، دکتر حشمت و خانم ها دکتر مهرداد و دکتر خبازمافی نژاد و  سایر عزیزان خیلی تشکر میکنم.